
Sabbath Thlakthleng a Nih Dan
makuka sailoApr 17, 2025, 3:57 PM
Sabbath chungchanga zawhna kan puanchhuah (broadcast) hmasak ber ațanga ngaithlatute tam takte beng verh ber zawhna chu vawiinah chhânna pek ka duh a ni. Engtin nge Sabbath aiah Sunday chu chibai bûk niah thlâkthleng a nih theih? Vawiina Kristiante zinga zawhna tam ber leh khirh ber a ni e, a tih thei hial ang. Vanduaithlâk takin, hemi chungchang thu hi vawiina kan ngaihtuah chian ang hian hriat chian tuma beih a ni ngai lo. Mahse mi tam tak chuan engtik, engtin, leh engvânga danglam ta nge a nih tih an ngaihtuah. Kan puan chhuah hmasak țum khan hemi chungchang thu-ah, tihdanglam a ni lo tih thu hi chiang taka Bible-in a sawi tih kan nemnghet tawh a ni kha.
Tihdanglam Thu Bible-ah Hmuh Tur a Awm Lo
Thuthlung Hlui leh Thuthlung Tharah Sabbath thurin hi hlimthla a ni tih a lang lo. Ni sarihna, Saturday, chauh hi Sabbath (chawlhni) tia Bible bu pumpuiin a sawi chu a ni. Isua chauh kha kar tin Sabbath serhtu awmchhun a ni lo a, vana a lawn tawh hnuah pawh a zirtirte pawh khan chutiang bawk chuan an rawn zawm ve a ni. A ni thlâk anga sawi thawina pawh a awm lo. Tirhkoh Paula, Juda mite leh Jentail-te inkara inhnialna a lo chhuaha zilhhauna petu ber pawh khan chibai bûk ni chungchangah inhnialna a awm thu thumal pakhat pawh a ziak lo. Serh tan, milem hnena inthawina hlan, leh Judate hnam dan chu Jentail-te Kristian hmasate chuan an sawisel a, mahse a aia ngaihpawimawhawm zâwk kar tin chibai bukna hun erawh sawi lan a ni lo thung. Engvang nge? A awmzia chu, thilsiam hun ațang emaw, Thuthlung Hlui hun ațangin emaw Sabbath hi tihdanglam a ni lo. Sabbath ațanga ni sarih ni hmasa bera thlak chu ni se, hemi chungchang bikah phei chuan Juda Kristiante-ah inhnialna nasa tak a awm ngei ang.
Hun kal tawhin a Thawi Thamin a Sawi
Lekhka thu (Bible) ațang emaw, tirhkohte ațang emaw tihdanglam a nih loh chuan, engtik hunah nge, engtin nge tihdanglam a lo nih? Hei hi hre thiam tur chuan, tirhkohte hun hnu lawk, kohhran hmasaa thil thlen dan kan hriat thiam ngei a ngai. Paula chuan, a awm tawh loh hnuah phatsanna a lo chhuah tur thu a sawi lâwk a. Thutak tluksanna a lo awm tur thu a sawi. Hrilhlawkna chu engtin nge a lo thlen famkim tih hi Kohhran hmasa chanchin thui tak chhiar a ngai lo. Kristianna leh ringlo mite ngaih dan chawhpawlhtu philosopher-te huhâng avangin gnostic pawl an lo chhuak a. Chutih laiin Juda sakhua nasa taka doldalna a darh zau chak hle bawk. Krista leh tirhkohte zirtirna chungchangah pawh ngaihruatna ang deuh chauha hrilhfiahna pawh a lo chhuak bawk a ni.
Constantine-a Piantharna
Heng thil avang hian, Kum zabi palina tir lama Constantine-a, Rom emperor-a nemngheh a nih hun lai khan, kohhranah ințhenhranna a awm tawh a. Constantine-a kha Rom emperor zinga Kristian emperor hmasa ber a ni tih chu mi tam zawk chuan in hriain ka ring. Hmanlai history zir mite zingah chuan a pianthar dan chanchin pawh an hre bel hle ngei ang. Indo turin Milvian leiah a kal a, van lai zawla Kros alh chu inlarna angreng deuhin a hmu a. Kros hnuiah chuan Latin țawngin “He chhinchhiahnaah hian hnenhna a awm” tih ziak chu a awm a. Constantine-a chuan chu chu hriattirna anga ngaiin, Kei leh ka sipaite hi Kristiana kan inpek ngei a ngai, a ti a. Ring lo mi, a sipaite chu Kristiana inpe turin a ti ta a, tichuan Kohhran zahawmna leh thuneihna phun ngheh kawngah țhahnem a rawn ngai hle a. A țhahnemngaihna avangin ring lo mi tam tak chu Kristianah an inpe ta a. Mahse, ka țhian, thinlung takin an pawm thei lo, ni biakna nena inkaihhnawih thil chu an thlah hlei thei lo. A hmasaa kan rawn puan chhuah tawhah khan kohhranah Krismas leh Easter an lo luh dan chungchang kan tar lang tawh a. Chutih laiin, thil tam tak an lo chîn țhan tawh chu Kristiannaah seng lutin kohhran nunphung nen an dawh zawm bawk.
Ni (sun) Chibai bukna
Mithraism emaw, ni (sun) chibai bukna emaw kha Rom lalram chhunga an sakhaw vawn ber a ni a. Kristian khaw din tharah pawh a chungnung larh a ni. Ama bilin pawl, biak buk, puithiam, thil engkim, kawrfual chenin a nei vek a ni. Ni zahna lantir nan chibai bukna ni bik a nei a. Chumi ni chu “Ni chawimawina ni” tih a ni. Ni sarih ni hmasa ber a ni a, tin chuta țang chuan Sunday tih hming hi kan lo nei ta a ni. Constantine-a’n a mite kohhrana a luhpui khan ni biakna ni chu ni pathian chawimawi nan an serh a. Chu chu an tan ni thianghlim a ni. Sakhaw danga an inleh an tan a remchân zâwk nan tiin Constantine-a chuan Isua leh a zirtirten an lo serh tawh, Kristiante Sabbath aiah Sunday chu chibai bukna ni atan a pawm a. Isua an thah avanga demtuten, Judate an huatna rilru a țhan chhoh zelna chuan kawng a lo sial daih tawh tih hria ang che. Sakhuana thila Judaten an lo pawm tawh mah ni se chutiang ngaih dan an chunga an neihna chuan awlsam tein mi tam tak rilru a kuai her thei a. Rom emperor Constantine-a’n engtin nge chutiang thil a tidanglam chu Kristiannaah a tihluihtir theih tih chu awlsam tein a hriat theih a ni. Dan thu inziah dan chu cyclopedia rin tlak deuhah a hmuh theih a. Țul lo niaa an hriat piah lam Judaten an pawm tur a ni lo tih ngaih dan neihna karah chuan, Judaten an lo serh tawh Sabbath chu Kristian hmasate tan khan hlamchhiah awl tak a ni ang.
History lam atangin
Țhenkhat chuan ka hrilh fiah zawh tak chiah kha mak in ti ngawt ang, hre chiang mang lo va ring tawp turin ka ti lo che u. Kan sawi tawhho kha a rintlak a ni tih fiahna tur tam tak ka nei. Kum zabi palina huna thil thlengte nena inmil thlap, Catholic leh Protestant historian-te thu leh hla tam tak a awm. Sabbath tihdanglam chungchanga Constantine-a’n dan a siam hnuah khan Catholic kohhran chuan kohhran malin inkhawmpui an neih apiangin a dan siam chu an tinghet sauh zel a. Chumi behchhan chuan, kohhranin Sabbath ațanga Sunday-ah a thlak tawh tiin Catholic kohhran chuan thupek tam tak a tichhuak tawh a ni. Chutiang thu chhuak ka chhiar hmain Britannica Encyclopedia-in Sunday chungchang a ziah chu ka râwn phawt ang. “Rom lalram zawng zawngah Sunday hi uluk taka hman tur a ni tia thu pe a, Sunday serhna dan zam hmasa bertu chu Constantine-a a ni,” tih hi chhinchhiah ang che. Encyclopedia i neih chuan i en thei ang a, tin library-ah kalin hun kal taa thuziak ațangin i hmu thei ang.
Sabbath zawhna chungchanga Kristiante rin danah belh chhah tur nei, Oxford University-a Grik țawng zirtirtu, Dr. Gilbert Murray-a, M.A., D.Litt., LLD, FBA, chuan hetiang hian a ziak a. “Mithras hi ni (sun), Hneh theih loh, tin ni chu Arsi Ropui, a nih avangin sakhuana chuan he khawvela Mithras aiawih turin lal ram a zawng a. Rom emperor chu lal dik tak ang maia lantir a ni a. Kristiante kalh zawng takin Mithras chuan Kaisara chu pathian khawngaihna putu niin a ngai a. Sabbath aiah ama sun-day chu Kristiante pawm luihtir theihna neiah an pawm nghet hmiah a; ni pian ni, December 25 chu Isua pian ni a ni.”
Tunlai Hriatna Eng Ațanga Kristiante Hun Kal Ta.
Hun liam ta thuziak en ta ila, Dr. William Frederick-a chuan, “Jentail-ho chu milem be mi, ni khi pathianah an bia a, tin Sunday chu an tan ni thinghlim ber a ni. He ngaih dan tharah mite hruai thleng tur chuan Sunday hi chawlhna nia hman a ngai niin a lang. Tunah chuan kohhran tan Jentail-te ni emaw, a nih loh pawhin jentail-ten an ni an thlaksak a ngai a ni. Jentail-te ni thlak danglam chu sual leh anmahni tluk chhiatna tur a ni ang. Kohhran tan chuan an ni (day) serhpui mai kha an hnen thlen theih dan kawng a ni.” Chutiang chuan Dr. Frederick-a chuan thlakthleng a nih dan a ziak a ni. Hei nena inzûl deuh hian North British Review-ah thuziak hmuh tur a awm.
Catholic Encyclopedia, Vol. 4, p. 153, thuziak lamah kal ta ila. “Kohhranin chawlhna ni atan Judate Sabbath (chawlhkar ni sarihna) chu ni khatnaah a thlak hnu khan, thupek pathumna chuan Sunday ni chu Lalpa ni thianghlim anga serh tur niin an kawhtir.”
Catholic chuan An Thlak Ngei Niin An Inchhal
Sidney, Australia-a Catholic chanchin bu ațanga thuziak lak chhuah ilo en ang. “Sunday hi Catholic zirtirna pakhat a ni a, serh tura tihna pawh hi Catholic zirtirna leh inkaihhruaina ațang tho a ni. Chawlhkar tawpa chibai bukna ni atana tih chu ni hmasa berah thlak a ni tih hi Lehkha thu (Bible)-ah atir ațanga a tawp thlengin hmun khat te-ah pawh hmuh tur a awm lo.”
September 23, 1894-a chhuak, Catholic chanchin bu, Catholic Mirror-ah chuan, “Catholic kohhran chuan, protestant pian hma kum sangkhat chhung zet chu Saturday ațangin Sunday-ah a thlak tawh a ni.”
Anmahni tiha an inchhal chungchang kan sawi mek chu thur chhuak ta ila, thu inchhang pahnih chauh chhiar ka duh. 1. Reverend Peter Giermann-a siam Catholic Thurin Thu Inchhang ațangin. “Zawhna: Sabbath ni hi eng ni nge” Chhanna: Saturday hi Sabbath ni a ni. Zawhna: Engvangin nge Saturday aiah Sunday kan serh? Chhanna: Cathloic kohhranin Laodikei khawmpuiah Saturday urhsunna chu Sunday-a a thlak avangin Sunday hi kan serh a ni.”
Pahnihna, Reverend Steven Keenan-a Thurin Thu Inchhangah chuan: “Zawhna: Kohhran hian a kût ni inkaihhruaina dan siam theihna a nei tih hi kawng khat talin i sawi thei em? Chhanna: Chutiang thuneihna chu a nei lo a, tunlai sakhaw mite pawmpui turin tih theihna a nei lo; ni sarihna ni hmasa ber, Sunday ni serhtir theihna pawh a nei lo; tidanglam turin Lehkha Thu (Bible) atangin thuneihna a nei lo.”
Cardinal Gibbons-a lehkha bu ațangin, The Question Box, p. 179, “Bible hi Kristiante tan kaihruaitu awmchhun a nih chuan, Seventh-day Adventist-ten Judate ang thoa Saturday an serh hi an ti dik a ni. Bible hi kaihruaitu atan chauha hmanga Catholic Kohhran thurochhiah an zawm mai hi mak i ti ve lo maw?
Lehkhabu pakhat, The Faith of Million, p. 473 ațanga thuziak pakhat la chhuak leh ang. “Sunday ni loin, Saturday zawk hi Bible-in chiang takin a sawi a, Catholic kohhran ni loten Saturday aia Sunday an serh hi kohhran thurochhiah ni loin Bible behchhana serh nia an inchhal hi mak i ti ve lo maw? A mak ngawt mai, thil inkâwlkalh tlat a ni a, mahse thlakthleng a nih protestant pian hma kum zabi 15 daih tawha mi a ni a, chutih hun ațang daih tawhin a nawlpuiin an lo serh tawh a ni. Bible ngahchhan nei miah loin, Catholic thuneihnaa innghatin tih dan phungah neiin an lo serh chhunzawn ta zel a. An serh chhunzawmna hian a hringtu nu an la hre reng tihna a kawk a, naupang pakhatin a in a chhuahsan a, mahse a kawr ipteah chuan an chhungkaw thlalak leh a nuin a sam tan chum, a tela a dah chu a ak bawk ang hi a ni ang chu.”
Thu ngaihnawm tak a ni, țhiante u, a dik em? Thu dik tak pawh a ni. Khatiang ang deuh khan thil inrem lo a awm nual mai, mahse hun kal taa thuziakte kan bih chiang a, tin library ațang pawhin duh chuan i zawng thei ang. Țan zawng neiin engmah ka chhiar lo. Thlir dan ngil tak, țan zawng neisa loa thil in hmuh thiam theih dan tur chhawp chhuahsak che u ka tum a ni. An thuziak an tihchhuahahte Catholic chuan anmahni tih ngei a ni tiin an inpawm thu chu hmu mah ila, paih tur emaw, mahni inenfiah nan emaw hman turin kan chhiar țhin lo. Eng thute nge ziah a nih tih leh eng nge an inpawm dan tih chu in hnenah kan rawn chhawp chhuak nawn mai chauh a ni.
– From the Joe Crews Radio Sermon Library
You may also want to read
Apr 24, 2025
Sabbath Chu Chawlhna Nî leh Chibai Bûkna a ni
Apr 24, 2025
KUM ZA BI 13-NA SABAT CHANCHIN
Apr 24, 2025
KUM ZA BI 12-NA SABAT CHANCHIN
Apr 24, 2025
KUM ZA BI 11-NA SABAT CHANCHIN
Apr 18, 2025




